Kogelkraan

Een kogel- of bolkraan is een kraan waarbij de stroming van vloeistof of gas helemaal of gedeeltelijk wordt afgesloten door een doorboorde kogel (bol). Deze kogel draait loodrecht op de boring om zijn eigen as. Wanneer men deze kogel dus 90 graden draait dan gaat de kraan dus open of juist dicht. De kogels in de kraan kunnen uit allerlei materialen bestaan zoals (roestvast) staal of brons.

Dergelijke kranen worden onder andere toegepast in de chemische industrie en de elektriciteitscentrale maar ook worden ze ingezet bij de water- en gasvoorziening.

Kogelkranen kan men handmatig of automatisch bedienen maar het is ook mogelijk om dit elektrisch of pneumatisch te doen. Wanneer grote kogelkranen met de hand worden bediend dan bestaat er tevens de mogelijkheid om een tandwieloverbrenging aan te brengen tussen de bediening en de as van de kogel. Op deze manier zijn er meer dan 90 graden nodig om van de open stand naar de gesloten stand te gaan en omgekeerd. Men hoeft dus minder kracht uit te oefenen om de kraan te bedienen.

Men gebruikt meest kogelkranen op kleinere doormeters van leidingen (tot circa 20 centimeter). Zou men grotere uitvoering gaan voorzien van een kogelkraan dan zou het niet alleen te veel kracht kosten om de kraan te bedienen maar bovendien zou dit er duur worden.

Naast hun belangrijkste functie als afsluiter kunnen kogelkranen ook dienst doen als regelklep. In dergelijke gevallen is het uiterlijk vaak aangepast (de boring heeft een V-vorm) om de karakteristiek meer lineair te maken.